تاریخچۀ پوهنتون فاریاب
فاریاب، ولایتی است که در تاریخ معارف افغانستان ارزنده ترین شأن و مرتبت را داشته و از خود نام و نشان والایی در عرصۀ علم و ادب و هنر، برجای گذاشته و اشخاص و افراد شایسته و فهیم، در این خطۀ دانش دوست، پرورش یافته و به بالنده گی رسیده؛ چنانکه شکوه گذشتۀ این مرز و بوم، با «ظهیر فاریابی» و همچنان خوشنامی اوراق زرین هنر و ادب دورۀ معاصر این ناحیه، با چیره گی سرانگشتان هنر آفرین «پروفیسور غلام محمد میمنه گی» و طبع لطیف «میرزا محمد یحیی نادم قیصاری» و ده ها سیمای برازندۀ دیگر، به فرَ و آیین، شهره گردیده است.
پوهنتون فاریاب، به حیث یک نهاد معتبر علمی، در ابتدای امر، به سعی و تلاش بی دریغ شیفته گان علم و معرفت و دوستداران معنویت در سال ۱۳۵۶ هجری خورشیدی، درزمان محترم غلام صدیق محبی، وزیر تعلیمات عالی آن وقت، به نام موسسۀ عالی تربیه معلم، شروع به فعالیت نمود، که اولین مدیر و سرپرست موسسۀ نامبرده، مرحوم الحاج پوهاند شیر محمد پاکنهاد فرزند عبدالمحمد؛ دومین مدیر، عبدالله میدانوال (1357-1358)؛ سومین مدیر، محمد اشرف عظیمی فرزند محمد عظیم (1358-1359)؛ چهارمین مدیر، عبدالحکیم دلاور فرزند محمد صدیق (1359-1361)؛ پنجمین مدیر، پوهنوال ولی محمد ایثار فرزند محمد ابراهیم (1361- 1363)؛ ششمین مدیر، پوهندوی غلام حبیب ضربت فرزند غلام حیدر(1363- 1365) و هفتمین مدیر، استاد هدایت الله هدایت فرزند غلام محمد (1365-1370) از بدو تاسیس تا ارتقاء به انستیتوت پیداگوژی، منحیث مسؤول موسسه عالی تربیه معلم ایفای وظیفه نموده اند.
موسسۀ عالی تربیه معلم، درسال (1366) در زمان مدیریت محترم استاد هدایت الله هدایت، به انستیتوت پیداگوژی ارتقاء نمود که نخستین رئیس، استاد هدایت الله هدایت؛ دومین رئیس، محترم پوهنمل امان الله ندیم فرزند حاجی دوران (1371- 1380)؛ سومین رئیس محترم الحاج پوهندوی محمد آصف پیمان فرزند محمد صالح پیمان (1381- 1382)؛ چهارمین رئیس، محترم پوهنوال شیرمحمد احسان فرزند فیض محمد (1382- 1388)؛ در این موسسه تحصیلی به حیث مسؤول اجرای وظیفه نموده اند.
انستیتوت پیداگوژی فاریاب، در زمان ریاست محترم پوهنوال شیر محمد احسان، درسال (1383) به موسسه تحصیلات عالی ارتقاء نمود و در سال (1388) محترم الحاج پوهاند دیپلوم انجنیر فیض الله حبیبی، مسوولیت ریاست این مؤسسه را به دوش گرفت و درسال (1391) خورشیدی به لطف خداوند لوح و قلم و با همکاری وزیر تحصیلات عالی وقت، محترم پوهاند دوکتور عبیدالله عبید، موسسۀ تحصیلات عالی فاریاب به پوهنتون ارتقاء نمود.
به اساس پیشنهاد (244) وزارت محترم تحصیلات عالی و حکم شماره (2835) مورخ 16/6/1392 مقام ریاست جمهوری وقت افغانستان، محترم پوهنوال دیپلوم انجنیر گل احمد فضلی، به حیث رئیس پوهنتون فاریاب، تقرر حاصل نمود و تا سال (1397) در سمت مذکور، ایفای وظیفه نمود و در ادامه، محترم پوهندوی فیروز اوزبیک کریمی، بر مبنای حکم شماره (1391) مورخ 12/7/1397 مقام ریاست جمهوری وقت، به صفت رئیس پوهنتون فاریاب، به کار گماشته شدند و همچنان به تأسی از حکم شماره (2626) مورخ 26/11/1443 مقام عالی ریاست الوزرای ا. ا. ا. محترم پوهنیار سید نجیب الله انجب، به حیث رئیس این نهاد، الی تاریخ 24/ 8/ 1444 ایفای وظیفه نمودند و اکنون، محترم مولوی صاحب محمد محق، که بر مبنای حکم شماره (3063) مورخ 25/ 8/ 1444 عالیقدر امیر المؤمنین حفظه الله تعالی، به صفت رئیس عمومی پوهنتون فاریاب، تقرر حاصل نموده اند؛ مسؤولیت ادارۀ این کانون علمی را به عهده دارند.
در حال حاضر، امور علمی، تحقیقی و اداری پوهنتون فاریاب، تحت زعامت یک رئیس (رئیس عمومی)؛ چهار معاون (معاون امور علمی، امور محصلان، تحقیقات و مجلۀ علمی و امور مالی و اداری)؛ هشت رئیس برای پوهنحی های هشتگانه؛ هشت آمر در بخش اداری و سی و هفت آمر در بخش کادری، به پیش برده می شود.
پوهنتون فاریاب، بر علاوۀ برنامۀ شبانه، دارای هشت پوهنحًی به ترتیب ذیل می باشد:
* پوهنحی تعلیم و تربیه ـ سال ایجاد (1383) * برنامۀ شبانه ـ ایجاد (1390)
* پوهنحی زراعت ـ سال ایجاد (1383)
* پوهنحی ادبیات و علوم بشری ـ سال ایجاد (1386) * برنامۀ شبانه ـ ایجاد (1390)
* پوهنحی اقتصاد ـ سال ایجاد (1389)
* پوهنحی حقوق ـ سال ایجاد (1391) * برنامۀ شبانه ـ ایجاد (1401)
* پوهنحی انجنیری ـ سال ایجاد (1392)
* پوهنحی شرعیات ـ سال ایجاد (1399) * برنامۀ شبانه ـ ایجاد (1402)
* پوهنحی کمپیوتر ساینس ـ سال ایجاد (1399)
آمار استادان، کارمندان و محصلان پوهنتون فاریاب
شمار اعضای کادر علمی پوهنتون فاریاب در سال 1403، بالغ بر «196» تن می شود، که از آن جمع، «160» تن شان مرد و «36» تن خانم می باشند؛ چنانکه در ترکیب اعضای کادر علمی یاد شده، «15» تن پوهنوال؛ «19» تن پوهندوی؛ «54» تن پوهنمل؛ «55» تن پوهنیار؛ «51» تن نامزد پوهنیار و «2» تن پوهیالی قرار دارند و همچنان در جمع مذکور، «4» تن دارای درجۀ تحصیلی دکترا؛ «124» تن ماستری و «68» تن لیسانس می باشند. باید متذکر شد که در بخش پیشبرد امور اداری این نهاد، «71» تن و در راستای انجام کارهای خدماتی «60» تن، مصروف و مشغول فعالیت هستند. در فرجام، این نهاد تحصیلی، در سال جاری (1403) افتخار شکوفایی استعدادهای «3707» تن از جوانان میهن عزیز مان افغانستان را دارد و در این مسیر با مباهات، گام می گذارد.
دیدگاه و مأموریت پوهنتون فاریاب
دیدگاه: پوهنتون فاریاب، در راستای حفظ ارزش های دینی و اسلامی، ملی و مردمی و نهادینه نمودن کیفیت عالی تدریس و آموزش و همچنان تأمین عدالت اجتماعی، تلاش می نماید و در این مسیر می کوشد؛ تا جایگاه مناسب علمی و موقعیت و اعتبار عالی اجتماعی را از آن خود کند و نقش بارز و به سزایی، در شکوفایی اقتصادی کشور عزیزمان افغانستان، داشته باشد.
مأموریت: پوهنتون فاریاب، بادرنظرداشت امکانات موجود، فراهم آوری زمینه و طرح تحصیلات عالی با کیفیت، به منظور پرورش نسل متخصص و ماهر را، زمینه ساز رشد اقتصاد ملی، بهبود وضعیت اجتماعی ـ فرهنگی و تعالی افکار و اندیشه های آحاد ملت دانسته و تحقق این امر را مکلفیت و وجیبۀ وجدانی و میهنی خویش می شمارد.